Bijlagen niet ter vaststelling (GS begroting 2026)

Het natuurnetwerk (NNN) is robuust (ontwikkeld).

De kwaliteit van de natuur is goed/divers en veerkrachtig

De verbinding tussen natuur, mensen en maatschappij is sterk

Duurzaamheid is een substantieel onderdeel van de Utrechtse landbouw

De leefbaarheid van het landelijk gebied is door lokale initiatieven versterkt

Meerjarendoel

2.1.1

Het Natuurnetwerk Nederland (NNN) is verder gerealiseerd (groter van oppervlakte).

• Realiseren van functieverandering door middel van aankopen en verstrekken van SKNL-subsidies (afwaardering) aan terreinbeherende organisaties en particulieren.
• Inrichten van gronden tot natuur door middel van uitvoeringsprojecten en verstrekken van SKNL-subsidies aan terreinbeherende organisaties en particulieren.

• Wijzigen van de functie van 50 ha aan percelen naar natuur
• Inrichten van 250100 ha aan nieuwe natuur, waarvan 10 ha nieuw bos

Meerjarendoel

2.1.2

De Groene Contour is verder gerealiseerd.

• We brengen in het Beleidsprogramma Natuur het beleid voor de groene contour in lijn met de doelen voor het UPLG.

• Het beleid voor de groene contour is in lijn gebracht met de doelen voor het UPLG en passend bij onze opgaven op het gebied van nieuwe natuur
• Dit beleid is opgenomen in het Beleidsprogramma Natuur.

Meerjarendoel

2.1.3

Natuurgebieden zijn beter met elkaar verbonden.

• Realiseren van groenblauwe dooradering via de subsidieregeling Leefomgeving Landelijk Gebied en via de maatregelpakketten UPLG.   
• We leggen oversteekvoorzieningen voor fauna aan op locaties waar dit, veelal in combinatie met andere wegwerkzaamheden, op een efficiënte wijze kan worden gerealiseerd.

• We realiseren minimaal 13 ha groene dooradering
• We realiseren minimaal 1,2 hectare blauwe dooradering  
• We realiseren een faunavoorziening bij de N226 bij Rhenen

Meerjarendoel

2.1.4

Het areaal bos is vergroot en de kwaliteit van bestaand bos is verbeterd

• Realiseren van hectares nieuw bos en hectares agroforestry door middel van het verlenen van subsidie voor de subsidieregelingen bos buiten NNN en agroforestry. Het subsidiëren van twee voedselbos projecten.
• Starten met de uitvoering van maatregelen voor revitalisering om de kwaliteit van bestaand bos op de Utrechtse Heuvelrug te verbeteren.  
• We bereiden samen met de Veiligheidsregio Utrecht, gemeenten en terreineigenaren preventieve maatregelen in verband met natuurbrand voor op de Utrechtse Heuvelrug.

• Realisatie van 10 ha nieuw bos buiten NNN en realisatie van 40 ha agroforestry en 5 ha voedselbos. Planten van 150.000 bomen in het kader van het Bomenplan uit het Coalitieakkoord.
• Ten behoeve van revitalisering 2 hectare netto aanplant in bestaande bossen, 20 hectare bufferstoffen toevoegen, 50 hectare bosverjonging stimuleren en 30 hectare aanwijzen t.b.v. netwerk oude, aftakelende en dode bomen.
• Op de Utrechtse Heuvelrug is een hoofdcompartimentering verder uitgerold en er is een gezamenlijk provinciaal programma natuurbrandbeheersing opgesteld.

Meerjarendoel

2.2.1

Het beheer van bestaande bos-, natuur- en agrarische gebieden is effectiever en efficiënter.

• Verstrekken van subsidie voor natuurbeheer voor een bedrag van ca. €10,4 mln per jaar (ruim 21.600 ha). De aanvullend benodigde middelen die in de kadernota 2026-2029 beschikbaar zijn gesteld, zijn verwerkt in deze begroting.   
• In het kader van het Utrechts Samenwerkingsmodel Natuurtoezicht vindt overleg en afstemming plaats tussen de natuurbeheerders, de provincie en de Omgevingsdienst Utrecht (ODU), en worden jaarlijks prioriteiten gesteld en gezamenlijke handhavingsacties uitgevoerd.
• Verstrekken van subsidie voor agrarisch natuurbeheer voor ca. € 13 mln per jaar. Het agrarisch natuurbeheer wordt voor 65% gefinancierd uit EU-middelen. De aanvullend benodigde middelen die in de kadernota 2025-2028 beschikbaar zijn gesteld zijn verwerkt in deze begroting.   

• Het aantal ha natuurterrein waarvoor subsidie natuurbeheer wordt verstrekt, is gegroeid met 200 ha.  
• De toezichtskalender 2026 is opgesteld.  
• Het aantal ha waarvoor subsidie agrarisch natuurbeheer wordt verstrekt blijft ten minste gelijk (ca.13.000 ha) ten opzichte van het aantal daadwerkelijk te realiseren hectares in 2025.

Meerjarendoel

2.2.2

De biodiversiteit in stad en platteland is verbeterd.

• Het opstellen van nieuwe beheerplannen N2000 en het subsidiëren van projecten van de tweede fase van de Regeling specifieke uitkering Programma Natuur (SPUK) voor (herstel)maatregelen die bijdragen aan een gunstige of verbeterde staat van instandhouding van soorten en habitats onder de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn.
• Stimuleren van maatregelen die leiden tot bescherming, instandhouding of herstel van biotopen (leefgebieden) en habitats van de benoemde aandachtsoorten, zowel in het landelijk gebied, in het bijzonder in het NNN (inclusief Natura 2000), als in de stedelijke omgeving.
• Voortzetten van de (voorbereiding) uitvoering van natuurontwikkeling in de uiterwaarden van de Lek en de samenwerking in het kader van de opgaven in de dijkzone.
• In 2026 zal de structurele beleidsaanpak Biodiversiteit in Stad en Dorp (2021, BiSD) opgaan in het bredere Uitvoeringsprogramma Agenda Natuurinclusief (UAN). De UAN is gericht op de transitie naar een natuurinclusieve samenleving. We blijven inzetten op de BiSD pijlers (SMP’s, Natuurinclusief Bouwen, Groene Wijken) en faciliteren, inspireren en coördineren op de andere thema’s.  

• Het subsidiëren van de uitvoering van natuurherstelmaatregelen binnen de begrenzing van Natura 2000 gebieden, zoals opgenomen in de 2e fase SPUK Programma Natuur.  
• Uitvoeren maatregelen zoals opgenomen in het Maatregelpakket 4 UPLG ten behoeve van Natura 2000 gebieden.
• Uitvoeren hydrologische planstudie Zouweboezem, uitvoeren herstelwerkzaamheden Oud Kolland Oost.
• Afronden 5 nieuwe beheerplannen Natura2000
• Alle Utrechtse gemeenten hebben inmiddels een SMP of pre-SMP waarvan eind 2025 20 volwaardige SMP’s. In 2026 volgen 5 gemeenten, begin 2027 krijgt de laatste gemeente de SMP vergunning.

Meerjarendoel

2.2.3

De balans tussen ingrepen/faunabeheer en instandhoudingsdoelen bewaken en verbeteren.

• In de natuurcompensatiebank worden door de provincie gronden op voorraad gehouden voor de realisatie van NNN- en boscompensatieverplichtingen. Compensatielocaties in bezit van de provincie richten we in.   
• Wij zetten het faunabeleid voort en houden de focus met het in 2025 door GS goedgekeurde Faunabeheerplan op het door de Faunabeheereenheid uit te voeren gecoördineerde gebiedsgerichte beheer en verbeterde registratie van maatregelen en intensievere monitoring. Wij zetten de samenwerking met betrokken partijen voort om te komen tot een vermindering in faunaschade.
• Voor wolven continueren we de actieve monitoring en rasterregeling. We intensiveren de samenwerking voor de wolf waarbij de hele betrokken keten goed in zijn rol zit. We continueren de wolvenconsulent en blijven werken aan het verlenen van vergunningen.
• Wij bestrijden invasieve exoten conform de Herijking en intensivering van het Utrechtse uitvoeringsprogramma invasieve exoten uit 2025.   

• De rapportage voor Provinciale Staten over de uitvoering van NNN- en boscompensatieverplichtingen in de provincie Utrecht wordt opgesteld. De inrichting van compensatielocatie Bijleveld wordt afgerond en in 2026 wordt uitvoering gegeven aan de inrichting van Valkenheide. Bij grondaankopen wordt beoordeeld of deze inzetbaar zijn voor de natuurcompensatiebank om de voorraad in de compensatiebank op peil te houden.   
• We blijven onze focus houden op de beoogde resultaten van de Landelijk Aanpak Wolf.  
• Zorgdragen dat de Faunabeheereenheid de coördinatie van het Faunabeheerplan goed uitvoert.
• Invasieve exoten zijn vaker onderdeel van gebiedsgerichte projecten in beschermde natuurgebieden, er zijn draaiboeken beschikbaar voor geprioriteerde invasieve exoten, en er is een werkplan voor vroegtijdige signalering van invasieve exoten in Utrecht.    
• Via een gebiedsgerichte aanpak voor beschermde soorten in het buitengebied is een concreter handelingsperspectief ontwikkeld voor initiatiefnemers van ruimtelijke ontwikkelingen, werken we aan het herstel van de staat van instandhouding van een aantal soorten en een aanpak voor passieve (vergunningverlening) en actieve (maatregelen die zorgen voor een plus) soortenbescherming.

Meerjarendoel

2.3.1

De betrokkenheid van inwoners bij natuur is groter en de samenwerking tussen bij natuur betrokken partijen is beter.

• Verstrekken van een voortgangsrapportage voor Het Utrechts Landschap, Landschap Erfgoed Utrecht, IVN Natuureducatie en de stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug over de KPI's die opgenomen zijn in de exploitatiesubsidie uit 2024.Continueren van het programma Groen doet Goed ter stimulans om kinderen (4-12 jaar) natuur te laten beleven. Vergroten van de beleefbaarheid van en betrokkenheid bij natuur d.m.v. subsidie voor projecten die hieraan bijdragen.
• Er wordt een milieu- en natuur educatieprogramma opgesteld dat inzet op een structurele, toegankelijke en samenhangende inzet van natuur-, voedsel- en milieueducatie voor alle inwoners. Daarmee komen meer inwoners in aanraking met een beter en gevarieerder natuur- en duurzaamheidsonderwijs en projecten.

• Uitvoering van activiteiten door Utrechts Landschap, Landschap Erfgoed Utrecht, IVN Natuureducatie en de stichting Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug conform de in 2024 vastgestelde Beleidsuitwerking Natuur en samenleving 2025-2028.  
• Uitvoering van activiteiten uit het programma Groen doet Goed door 10 gemeenten en uitvoering programma Groen aan de Buurt.
• Verlenen van ten minste drie subsidies Beleefbare natuur voor projecten die de natuurbeleving van inwoners en bezoekers van de provincie Utrecht bevorderen.
• Vaststelling van een milieu- en natuur educatieprogramma.

Meerjarendoel

2.4.1

De landbouw is meer circulair, natuurinclusief, klimaatneutraal en economisch rendabel.

• Het stimuleren van integrale doelsturing op agrarische bedrijven.  
• Het ondersteunen van verduurzaming van de bedrijfsvoering van individuele agrarische bedrijven.  
• Het ondersteunen van bedrijfsontwikkeling en nieuwe verdienmodellen.  

Geborgde stikstofreductie

• Het verminderen van ammoniak emissies uit de veehouderij.
• Het monitoren van deze emissies naar plaats en tijd.
• Bijdragen aan een systematiek van borging en vergunningverlening binnen de provinciale rol en mogelijkheden.

• Verdere uitrol van de vrijwillige deelname aan de Utrechtse Monitor Duurzame Landbouw en het opzetten van een systeem voor monitoring voor de doelen van het  UitvoeringspProgramma Landbouw en Voedsel en het UPLG.  
• Het in uitvoering brengen van het UitvoeringspProgramma Landbouw en Voedsel. Met onder meer de voortzetting van de bestaande onderdelen Plattelandscoaches, Vraagbaak Landbouw en LaMi.nl. Verder realiseren wij een kennisprogramma en ondersteunen Kennisnetwerken. Ten behoeve van innovatie ondersteunen we het Fieldlab Groene Hart en het Fieldlab Food Valley met een subsidie vanaf eind 2025.  
• Structuurversterking, voor bijvoorbeeld meer weidegang, ondersteunen wij middels kavelruil en via gebiedsgerichte aanpak. Wij komen met een aanbod voor het opstellen van bedrijfsplannen en bieden (investerings)subsidies aan (zowel GLB als die uit het Maatregelpakket Landbouw). Via het omgevingsbeleid bieden wij ruimere mogelijkheden voor multifunctionele landbouw en verbeding. Aanvullend ondersteunen we agrariërs die aan de slag willen met verkoop in de korte keten, biologische Landbouw, Agricycling, agroforestry en nieuwe teelten.

Geborgde stikstofreductie:

• Binnen de doelen en resultaten zoals hierboven binnen 2.4.1 heeft ammoniakemissie een prominente plek. Ook (nog niet) geborgde emissiereductie faciliteren wij.  
• Het databestand met gegevens over vergunningen en daadwerkelijke emissies is bruikbaar om veranderingen in emissies in beeld te brengen en voor de Gebiedsgerichte Aanpak.
• Binnen de provinciale rol en mogelijkheden dragen wij middels pilots en zo nodig gedoogbesluiten bij aan het op gang brengen van de vergunningverlening, voor PAS melders en anderen, en de validatie van innovatieve systemen voor onder meer stallen en mestverwerking.

Meerjarendoel

2.4.2

Utrechtse voedselproducenten produceren meer voor de regionale markt en Utrechtse inwoners kunnen gemakkelijker kiezen voor gezond en duurzaam voedsel.

• Als provincie stimuleren wij concreet de samenwerking tussen kennisinstellingen, stichtingen, ketenpartijen en korte keten initiatieven om zo de lokale afzet van duurzaam geproduceerd voedsel te vergroten en bewustwording te creëren voor meer plantaardig en gezond eten.
• Als provincie geven we het goede voorbeeld voor een gezonder en duurzamer voedingspatroon met ons eigen inkoop.  

• In 2026 zijn er minimaal twee nieuwe projecten opgestart naar aanleiding van de evaluatie van de Voedselagenda 2021-2023.   
• Het project Lokale en duurzame voedseldeals, waarbinnen invulling wordt gegeven aan het convenant “Samen eten we Utrecht mooier” voor zakelijke inkooporganisaties door de dealmaker korte keten, wordt voortgezet.  

Meerjarendoel

2.4.3

Het ongewenst gebruik van vrijkomende agrarische bebouwing (VAB) is door sloop of hergebruik teruggedrongen.

• We realiseren de activiteiten zoals beschreven in “Erven met perspectief, VAB-aanpak 2024-2026". We stellen handreikingen voor VAB-eigenaren en gemeenten beschikbaar waarmee de snelheid en kwaliteit van initiatieven voor erftransformaties wordt verhoogd. We bieden meer ruimte voor sociale en economische functies en wonen in de plaats van vrijkomende agrarische bebouwing.   
• We ondersteunen en stimuleren gemeenten bij het opstellen van VAB-visies of soortgelijke plannen, snellere behandeling van initiatieven voor functieverandering en/of sloop en de introductie van een sloopmeterregistratie. Daarvoor stellen we expertise en cofinanciering beschikbaar.    
• We versterken de interne samenwerking om initiatieven die goed passen in de gewenste transitie van het landelijk gebied meer, beter en sneller te ondersteunen.   

• (deels) Stoppende agrariërs krijgen meer perspectief op toekomstbestendig gebruik van hun erf en ondermijning en verrommeling wordt tegengegaan.  
• We organiseren minimaal drie keer per jaar een bijeenkomst voor gemeenten om hen actief te betrekken bij de transitie landelijk gebied.
• Tenminste tien gemeenten stellen een VAB-visie of soortgelijk document op en tenminste eenderde van de gemeenten met veel landelijk gebied heeft een sloopmetersystematiek vastgesteld.

Meerjarendoel

2.5.1

De leefbaarheid van het landelijk gebied en de kleine kernen is beter.

• Verstrekken van minimaal 8 subsidies (maximaal 300.000 euro) ter bevordering van sociale cohesie in het landelijk gebied en de daarin gelegen kleine kernen. Dit betreft subsidies voor investeringen in een bestaande fysieke basisvoorziening in het sociaal domein, voor het uitvoeren van activiteiten ter bevordering van de sociale cohesie en voor het versterken van organisaties die de sociale cohesie bevorderen.

• Bevordering van de sociale cohesie in het landelijk gebied (binnen de maximaal 300.000 euro beschikbaarheid)