Het grondbeleid van de provincie en de beschikbare grondinstrumenten zijn belangrijke randvoorwaarden voor realisatie van deze provinciale beleidsopgaven. Grond is een middel om doelen te bereiken op het gebied van natuur en landschap, duurzame energie, energietransitie, duurzame landbouw, recreatie en duurzame en veilige mobiliteit.
Nota Grondbeleid
Het grondbeleid bestaat uit het organiseren van processen, kennis, grondbeheer en instrumenten zoals de aan- en verkoop van gronden.
Tegen het licht van de grote opgaven en transities die in het landelijk gebied aan de orde zijn en veranderende wet- en regelgeving, zoals onder andere de Omgevingswet met de aanvullingswet grond is de Nota Grondbeleid geactualiseerd. De Nota Grondbeleid is het geldende kader en is in juli 2024 is door Provinciale Staten voor vier jaar vastgesteld.
Een belangrijk kader binnen het grondbeleid is dat we opgavegericht werken. Dit betekent dat we in ons handelen de maatschappelijke opgaven centraal zetten. Grond is een van de middelen die we kunnen inzetten om onze gestelde doelen te bereiken. Grondbezit is daarmee nooit een doel op zich; het grondbeleid geeft de kaders en spelregels voor de inzet van het grondinstrumentarium. Wij hebben de verantwoordelijkheid om als een rechtmatige en betrouwbare overheid bij grondtransacties marktconform, openbaar, volgens gelijkberechtiging en transparant te handelen.
Grondbank
In 2022 wordt het beleidskader strategisch grondbeleid vastgesteld. Binnen dit kader is de provinciale grondbank ingericht. Met een grondbank is de keuze gemaakt voor een meer actief grondbeleid. Met een grondbank bestaat de gelegenheid om strategische grondaankopen te kunnen doen voor de ruimtelijke opgaven van onze provincie.
In deze provinciale grondbank worden alle gronden die nodig zijn voor de verschillende provinciale opgaven opgenomen. Met de grondbank vergroten we onze uitvoeringskracht door meer strategische en vroegtijdige regie over het grondgebruik. Gronden die wij niet direct kunnen inzetten voor de verschillende programma's worden in pacht uitgegeven.
Afwegingskader verplichtend grondinstrumentarium
Er zijn veel maatschappelijke doelen die gehaald moeten worden in het landelijk gebied, bij mobiliteitsprojecten of netcongestie. Veel van deze doelen kan de provinicie bereiken met vrijwillige aan- en verkopen en ruilen van gronden. Maar niet alle grond die nodig is om de doelen te realiseren kan vrijwillig verworven worden. Soms is de inzet van het verplichtend grond-instrumentarium zoals onteigening nodig om ingezet te gaan worden. In lijn met de afspraken in het coalitieakkoord 2023-2028 zal er een afwegingskader inzet verplichtend grondinstrumentarium worden gemaakt die begin 2026 wordt aangeboden aan Provinciale Staten.
Grondstrategie
In de Nota grondbeleid zijn de kaders van een grondstrategieplan opgenomen. Om een grondstrategieplan voor de transitie in het landelijk gebied op te stellen worden de te behalen doelen uit het Utrechts Programma Landelijk Gebied omgezet naar de benodigde grondinzet. Verder zal er in het grondstrategieplan worden gekozen voor het in te zetten grondinstrumentarium.
Als de provincie eigenaar is van grond heeft ze niet alleen de mogelijkheid om te sturen met haar publieke instrumentarium maar ook met haar private instrumentarium. Grond is daarmee een middel geworden om regie te kunnen nemen in een gebiedsontwikkeling en daarbij de ambities en doelen te verwezenlijken. Verder zal hier een noodzakelijke koppeling worden gemaakt met de regionaal op te stellen gebiedsagenda’s. Dit jaar zal verder gewerkt worden aan het opstellen van de grondstrategieplannen per deelgebied. Deze zullen worden vastgesteld door Gedeputeerde staten en met de Provinciale Staten worden gedeeld ter informatie.
